Zmiana aktu poświadczenia dziedziczenia - co zrobić po odnalezieniu testamentu?

Ujawnienie odnalezionego testamentu

Zgodnie z art. 679 Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.):

„Art. 679. § 1. Dowód, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku, nie jest spadkobiercą lub że jej udział w spadku jest inny niż stwierdzony, może być przeprowadzony tylko w postępowaniu o uchylenie lub zmianę stwierdzenia nabycia spadku, z zastosowaniem przepisów niniejszego rozdziału. Jednakże ten, kto był uczestnikiem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, może tylko wówczas żądać zmiany postanowienia stwierdzającego nabycie spadku, gdy żądanie opiera na podstawie, której nie mógł powołać w tym postępowaniu, a wniosek o zmianę składa przed upływem roku od dnia, w którym uzyskał tę możność.

§ 2. Wniosek o wszczęcie takiego postępowania może zgłosić każdy zainteresowany.

§ 3. W razie przeprowadzenia dowodu, że spadek w całości lub w części nabyła inna osoba niż wskazana w prawomocnym postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku, sąd spadku, zmieniając to postanowienie, stwierdzi nabycie spadku zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym.

§ 4. Przepisy § 1-3 stosuje się odpowiednio do zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia oraz do stwierdzenia nabycia przedmiotu zapisu windykacyjnego.”

Wniosek o ogłoszenie testamentu oraz zmianę aktu poświadczenia dziedziczenia

Żeby zatem zainicjować postępowanie spadkowe, powinni Państwo złożyć „wniosek o ogłoszenie testamentu oraz zmianę aktu poświadczenia dziedziczenia (nabycie na podstawie testamentu własnoręcznego w miejsce spadkobrania ustawowego)”.

Wniosek taki – jak stanowi wyżej przytoczony przepis – może złożyć „każdy zainteresowany”. Spadkobiercy albo potencjalni spadkobiercy ustawowi są zainteresowanymi, bo postępowanie dotyczy ich praw i obowiązków (por. art. 510 K.p.c.). Może go złożyć zatem Pan samodzielnie – we własnym imieniu, może go złożyć samodzielnie mama, mogą go Państwo złożyć razem.

Podaje Pan, że mama nie będzie mogła działać samodzielnie w postępowaniu z racji swojego wieku. Ponieważ zstępny może być pełnomocnikiem, będzie Pan mógł być pełnomocnikiem procesowym mamy (por. art. 87 § 1 K.p.c.). Jednak pełnomocnik procesowy nie może składać oświadczeń nieprocesowych, tj. tzw. materialnych – tu: o przyjęciu spadku z testamentu, o ile o testamencie dowiedzieli się Państwo (mama) mniej niż 6 miesięcy temu. Mogliby Państwo wtedy w pełnomocnictwie wpisać, że mama udziela Panu pełnomocnictwa do występowania w swoim imieniu w sprawie wniosku o … po …, a także do złożenia oświadczenia o przyjęciu spadku z testamentu po (…). Takie pełnomocnictwo musiałoby jednak mieć podpis urzędowo poświadczony. Zgodnie z art. 1018 K.c.:

„Art. 1018. § 1. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku złożone pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu jest nieważne.

§ 2. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku nie może być odwołane.

§ 3. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub przed notariuszem. Można je złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym. Pełnomocnictwo do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku powinno być pisemne z podpisem urzędowo poświadczonym.”

Pełnomocnictwo procesowe dla syna

Pełnomocnictwo procesowe może być sporządzone w zwykłej formie pisemnej, powinien je Pan załączyć do wniosku, a przy podaniu wnioskodawcy (uczestnika) wpisać, że jest to mama, reprezentowana przez Pana.

„Wniosek o wszczęcie przedmiotowego postępowania powinien odpowiadać ogólnym wymogom określonym w art. 511, a także zawierać dokładne określenie prawomocnego postanowienia mającego ulec zmianie oraz przytoczenie okoliczności oraz środków dowodowych uzasadniających twierdzenie o niezgodności takiego postanowienia z rzeczywistym stanem faktycznym i prawnym. W przypadku gdy wnioskodawcą jest uczestnik postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, niezbędne jest również powołanie okoliczności uzasadniających zachowanie terminu do złożenia wniosku oraz niemożności wcześniejszego powołania podstaw uzasadniających zmianę postanowienia (por. postanowienie SN z dnia 12 stycznia 1993 r., I CRN 208/92, LEX nr 146210; postanowienie SN z dnia 21 grudnia 2011 r., IV CSK 199/11, LEX nr 1131131). Nie jest konieczne natomiast ścisłe określenie żądania, gdyż w tym zakresie sąd nie jest związany treścią wniosku i ma obowiązek orzec zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym.” (A. Jakubecki, Komentarz do art. 679 K.p.c., Lex).

Opłata za zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku

„W sprawie o zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku pobiera się opłatę stałą, przewidzianą dla spraw o stwierdzenie nabycia spadku (por. postanowienie SN z dnia 5 maja 2000 r., III CZ 51/00, OSNC 2000, nr 11, poz. 204).” (j. w.).

We wniosku powinien Pan zatem – obok wskazania daty i miejsca śmierci ojca, załączenia skróconego odpisu aktu zgonu, wskazać, że dochował Pan rocznego terminu od odnalezienia testamentu i wskazać na to dowody (np. zeznania świadków). Powinien Pan przedłożyć akt poświadczenia dziedziczenia po ojcu, a także odpis skrócony aktu małżeństwa rodziców. Oczywiście powinien Pan także załączyć testament. Musi Pan wskazać także spadkobierców ustawowych (Pana i brata), przedłożyć skrócone odpisy aktu urodzenia (choć tego sąd może tu nie wymagać – te kwestie ustalał notariusz). Wniosek należy opłacić kwotą 50 zł. Gdyby nie minęło pół roku od odnalezienia testamentu (dowiedzenia się mamy o testamencie) – dodatkowo 50 zł za złożenie oświadczenia o przyjęciu spadku.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
2. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 1993 r., I CRN 208/92
3. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2011 r., IV CSK 199/11

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.