• Data: 2025-05-11 • Autor: Urszula Trojanowska-Woźniak
Mieszkałam z siostrą i mamą w mieszkaniu trzypokojowym. Siostra wyprowadziła się i wyszła za mąż, ale chciała, aby mama ją spłaciła. Mama postanowiła zamienić mieszkanie trzypokojowe na dwa pokoje i za dopłatę różnicy metrów kupiła prawa dzierżawy i nakładów na rodzinne ogrody działkowe, abyśmy wszyscy korzystali. Moja siostra wciąż upominała się o spłatę i mama postanowiła tę działkę przepisać na swoją córkę, a zarazem napisały wspólne oświadczenie, że przyjęła i nie będzie mieć pretensji. Żyłam dalej z mamą w spokoju w mieszkaniu dwupokojowym W 2003 roku otrzymałam w darowiźnie od krewnej w darowiźnie działkę na wsi i z mamą postanowiłyśmy sprzedać mieszkanie, aby się budować. Mama jako właściciel sprzedała mieszkanie w 2004 roku za 120 tys. i na mojej działce powstał dom z tych pieniędzy, resztę przeznaczałam z moich środków i byłam właścicielem tego domu, a mamie ustanowiłam notarialną umowę służebności dożywotniej tego domu. W tym roku zmarła nasza mama i moja siostra upomina się o zachowek, wyliczając go ze 120 tys. zł ze sprzedania mieszkania, twierdząc, że działka ROD nie miała wartości (mimo że siostra działkę sprzedała). Mama nasza nie miała innego majątku, tylko samochód, i przez akt dziedziczenia rozliczyłam się z siostrą ze sprzedaży samochodu i pieniędzy pozostawionych na koncie. Czy siostra ma prawo do zachowku?
Analizując przedstawiony przez Panią problem, wskazuję, majątek mamy należy podzielić na 2 odrębne części:
Zgodnie bowiem z art. 993 ustawy Kodeks cywilny: „Przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku, stosownie do przepisów poniższych, darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę”.
Następnie, zgodnie z art. 991: „Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).”
Zatem siostra ma prawo do zachowku w 1/4 (czyli połowa z 1/4, bo jest dwóch spadkobierców) tego, co dziedziczyła ustawowo po mamie.
Czyli jeżeli dla przykładu wartość spadku wynosiłaby 300 000 zł, to zachowek dla siostry wynosiłby 75 000 zł, czyli 1/4 z 300 000 zł. Jeżeli darowizna dokonana przez mamę na rzecz siostry byłaby wyższa niż te 75 000, zachowek dla siostry się nie należy.
Przekazanie działki córce
Mama kupiła dzierżawę działki za własne oszczędności i przekazała ją jednej z córek w formie darowizny. Na działce postawiono mały domek, który od początku był użytkowany przez córkę. Przy ustalaniu zachowku darowizna ta będzie doliczona do majątku mamy.
Budowa domu z pomocą mamy
Mama sfinansowała budowę domu, który formalnie od początku należał do drugiej córki. Jednak przy obliczaniu zachowku konieczne będzie sprawdzenie, czy przekazanie środków zostało udokumentowane jako darowizna, ponieważ to może wpłynąć na wysokość zachowku należnego siostrze.
Dożywotnia służebność na rzecz mamy
Mama przekazała jednej córce 2/3 nieruchomości w darowiźnie, zachowując dla siebie prawo dożywotniego zamieszkania. Przy obliczaniu zachowku wartość tej darowizny może być uwzględniona w całości, z uwzględnieniem prawa służebności jako zmniejszającego jej wartość.
Darowizny dokonane przez mamę mogą mieć istotny wpływ na prawo do zachowku. Przy obliczaniu zachowku uwzględnia się wartość darowizn przekazanych za życia spadkodawcy, co może wpłynąć na podział majątku między spadkobierców. Ważne jest, aby dokładnie przeanalizować, które składniki majątku zostały formalnie przekazane i w jaki sposób, aby prawidłowo ustalić należności z tytułu zachowku.
Oferujemy kompleksową analizę prawną darowizn dokonanych przez mamę, uwzględniając ich wpływ na prawo do zachowku i podział majątku spadkowego. Skorzystaj z naszej pomocy, aby wyjaśnić swoje prawa i uzyskać jasne wskazówki dotyczące postępowania w tej sprawie. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika