Dziedziczenie przez drugą żonę pominiętą w testamencie: co jej się należy?
• Data: 2024-04-22 • Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Mam zamiar ożenić się i podpisać intercyzę. W testamencie całość mojego majątku zapiszę córce. Co ewentualnie należy się drugiej żonie po mojej śmierci?
Dziedziczenie przez drugą żonę pominiętą w testamencie
Żonie będzie przysługiwał po Pana śmierci zachowek od Pana córki.
Obowiązywanie zasady swobody testowania oznacza, że spadkodawca może ustanowić spadkobiercą całego swojego majątku dowolną osobę nawet spoza kręgu najbliższych krewnych. Powstaje zatem konieczność ustawowego zabezpieczenia interesów osób najbliższych spadkodawcy. Ochrona ta może być ukształtowana w dwojaki sposób: jako system rezerwy i jako system zachowku.
Jako zasadę ustawa przyjmuje, że wysokość należnego uprawnionemu zachowku odpowiada połowie wartości udziału, który przypadałby mu przy dziedziczeniu ustawowym. Odstępstwo od tej zasady przewidziane zostało dla małoletnich zstępnych oraz dla osób trwale niezdolnych do pracy. Te kategorie uprawnionych są traktowane w sposób uprzywilejowany i ich zachowek wynosi dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który otrzymaliby przy dziedziczeniu ustawowym.
Żona miałaby prawo do 1/4 wartości spadku.
Zgodnie z „art. 991. § 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).
§ 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia”.
Wydziedziczenie żony w testamencie
Ma Pan dwa wyjścia. Pierwsze to wydziedziczenie żony w testamencie. Jest to ryzykowne i może zostać przez nią podważone.
Pewniejsze jest zawarcie z żoną, po ślubie umowy o zrzeczeniu się dziedziczenia.
Umowa zawierana pomiędzy przyszłym spadkodawcą a osobą należącą do kręgu jego spadkobierców ustawowych ma za przedmiot przyszły spadek, który przypadłby zrzekającemu się na podstawie ustawy.
Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia powinna zostać zawarta w formie aktu notarialnego. Niedopełnienie tego wymagania pociąga za sobą nieważność umowy.
Spadkobierca ustawowy, który w umowie z przyszłym spadkodawcą zrzekł się dziedziczenia po nim, może dziedziczyć po tym spadkodawcy na podstawie sporządzonego przez niego testamentu (tak orz. SN z 15 maja 1972 r., III CZP 26/72; OSNCP 1972, nr 11, poz. 197).
Umowa taka obejmuje żonę i jej dzieci.
Przykłady
Przykład z praktyki sądowej
Jan Kowalski, zmarły mężczyzna, pozostawił testament, w którym cały swój majątek zapisał swojej jedynie córce z pierwszego małżeństwa. Jego druga żona, Anna, została pominięta w testamencie. Po śmierci Jana, Anna zdecydowała się dochodzić swoich praw do zachowku. Sąd przyznał jej połowę wartości udziału, który przysługiwałby jej, gdyby dziedziczyła ustawowo, co stanowiło 1/4 wartości całego spadku.
Negocjacje między rodzinnymi stronami
Ewa, druga żona Tomasza, była świadoma, że nie zostanie uwzględniona w jego testamencie, który cały majątek przewidział dla synów z pierwszego małżeństwa. W celu uniknięcia przyszłych sporów, Ewa i Tomasz zdecydowali się na zawarcie umowy notarialnej o zrzeczeniu się przez nią praw do spadku. To pozwoliło zachować harmonię w rodzinie i zapewniło Ewie określone świadczenia finansowe za życia Tomasza.
Zaskakujący obrót sprawy po śmierci spadkodawcy
Marek sporządził testament, w którym wydziedziczył swoją drugą żonę, Zofię, co teoretycznie pozbawiło ją prawa do spadku. Jednak po jego śmierci okazało się, że z powodu braku formy aktu notarialnego, jaką wymaga wydziedziczenie, testament nie spełniał wymogów prawnych. Ostatecznie Zofia uzyskała prawo do zachowku, co zapewniło jej finansowe bezpieczeństwo po śmierci Marka.
Podsumowanie
Oferta porad prawnych
Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia15 maja 1972 r., III CZP 26/72
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika